Wybudowane w latach 1830-1836 według, projektu Henryka Marconiego, mieści się w samym centrum stolicy. Nazwa Pawiak pochodzi od ulicy Pawiej, przy której

znajdowała się główna brama aresztu. Niedługo po wybudowaniu, placówka stała się więzieniem politycznym. Również podczas zaborów, Rosjanie przetrzymywali tu

polskich więźniów politycznych. W czasach okupacji niemieckiej (II Wojna Światowa), było to największe polityczne więzienie w Polsce. Trudno dokładnie

określić liczbę skazanych tu osób, ale w przybliżeniu podaje się, że na 100 tysięcy więźniów, którzy przeszli przez warszawski areszt, około 37 tysięcy

zginęło lub zostało zamordowanych. Egzekucje przeprowadzano zarówno w Lasach Kabackich, Chojnowskich, w Magdalence, jak i publicznie, na ulicach Warszawy.

Działania te miały na celu zastraszenie polskiej ludności. Ponad połowa więźniów została wywieziona do obozów Auschwitz-Brikenau, Gross-Rosen, Majdanek,

Treblinka i innych. Dzięki silnie rozbudowanejdziałaności konspiracyjnej, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz  Pawiaka, udało się uwolnić część więzionych tu

osób. Do najsłynniejszych akcji można zaliczyć przeprowadzone przez Szare Szeregi, odbicie Jana "Rudego" Bytnara, komendanta Hufca Południe. Dzięki

działaniom Armii Krajowej, z powodzeniem egzekwowano wyroki na członków gestapo i SS. Przykładem może być zamach na dowódcę SS, generała Franza Kutscherę,

który kierował publicznymi egzekucjami w Warszawie. Od 1965 roku mieści się tu Muzeum Więzienia Pawiak, wzniesione na fundamentach ocalałych po wysadzeniu

budowli przez Niemców w 1944 roku. Poza samymi pamiątkami związanymi z więzieniem, można tu wysłuchać wykładów mających na celu upamiętnienie poległych. Jest

to zdecydowanie jedno z ważniejszych miejsc w Warszawie, jedno z ważniejszych dla historii Polski.

[ link ]